Osnivač: Ismail Mulić
Godina osnivanja: 1955
Vrsta muzeja: izložbeni
Djelatnost: drvorezbarstvo
Prostor muzeja: 9 soba
Adresa:Varda br. 60, 88400 Konjic
Email: svilaart@gmail.com
Direktor muzeja:Sejfudin Vila
Opis zbirke:
Za izradu rezbarenih predmeta korišteno je isključivo drvo iz konjičkog kraja. Najčešće je korišteno drvo nekih voćki kao što je orahovo drvo, kruškovo, trešnjino, jabukovo i dudovo, ali i drvo javora, jesena, brijesta, hrasta i bukve.
Da bi zadovoljilo kvalitet rezbarenog proizvoda, drvo je moralo posjedovati određena mehanička i estetska svojstva. Najvažnije je da je imalo određenu elastičnost, čvrstoću i otpornost prema habanju, dok je od estetskih svojstva bila najvažnija boja, tekstura, sjaj i finoća drveta.
Drvo se obično kupovalo na pilanama. (Mulić, 1985., 15)
Stolarski dio posla se sastojao iz dva dijela. Prethodno bi se željeni predmet «skrojio» – izrezali bi se dijelovi predmeta nešto većih dimenzija od potrebnih, a potom bi se svodili na pravu mjeru nakon čega bi se izrađivale odgovarajuće rupe i čepovi. Predmet bi se sastavio na «suho», provjerila bi se ispravnost dimenzija i tada bi se odredile površine koje će se rezbariti i kojom vrstom šare. Nakon toga bi se predmet ponovo rastavio uz prethodno obilježavanje pojedinih sastava i tad se pristupalo rezbarenju. Nakon rezbarenja predmet se sastavljao i učvršćivao ljepilom – tutkalom.
Predmeti su se površinski obrađivali na dva načina. U prirodnoj boji bi se ostavljali oni proizvodi kod kojih je drvo jednolične boje, dok bi proizvodi sa «šarenim» drvetom bili obojeni.
Metoda rezbarenja kod konjičkog drvorezbarstva je veoma zanimljiva i rijetko se primjenjivala u drugim krajevima. Dok se kod seoskog drvorezbarstva koristio samo nožić da bi se postigao plošno-reljefni motiv, a kod duboreza samo dlijeta sa drškom koja služe istovremeno za nasijecanje i kopanje sa oblikovanjem reljefa kako bi se postigla plastika, konjički drvorezbari koriste dlijeta bez drške za nasijecanje i dlijeta sa drškom za kopanje. Upotrebom obje vrste dlijeta postiže se reljef. (Mulić, 1985., 16)
Postupak rezbarenja sastojao se iz više faza, zavisno od vrste šare i efekta koji se želi postići. Redoslijed je bio sljedeći:
a) Ocrtavanje ili risanje je postupak kod koga se željeni motiv prenosi na drvenu podlogu suhom olovkom pomoću ravnala i šestara. Ne crtaju se svi detalji buduće izrezbarene površine, već osnovne linije. Ovaj postupak se odnosi na bosansku šaru. Kod arapske i duboke šare zbog ornamentike koja nije ravnih linija izrađuju se šabloni koji se koriste za višekratnu upotrebu. Šablon se izrađuje na povoštenom debljem papiru kako bi se mogao što duže koristiti. Prethodno se nacrta odgovarajući motiv i isijeku one površine koje treba kod rezbarenja kopati. Na drvenu podlogu stavlja se šablon i preko njega se prelazi četkom namočenom u tamnu boju. Na taj način željeni motiv se prenese na drvo u formi negativa, a drvena podloga je spremna za šaranje.
b) Šaranje ili natucanje je tehnika zasijecanja drvene podloge pored ocrtanih linija. Izvodi se pomoću metalnih dlijeta udarcem čekića po okomici alatke. Kombinovanjem odgovarajućih alatki išarana površina je spremna za narednu fazu rada – kopanje. Dubina zasijecanja ovisi od vrste šare i kreće se od dva do pet milimetara, a ponekad i dublje. Daska po kojoj se šara mora biti postavljena na ravnu podlogu jer bi uslijed siline udaraca mogla pući.
c) Kopanje je dubljenje drvene podloge do dubine zasijecanja prilikom šaranja.
d) Cifranje ili ukrašavanje se primjenjuje kod bosanske šare i duboke šare kada se žele na izrezbarenom predmetu, na ružu, listu ili podlistu istaknuti pojedini detalji.
e) Copanje se primjenjuje kod izrade reljefnih ornamenata prilikom upotrebe arapske i duboke šare, a rijeđe kod bosanske. (Mulić, 1985., 8-14)
Konjički drvorezbari su na osnovu ovakovog rada prilikom ukrašavanja predmeta najčešće koristili sljedeće vrste šara, odnosno ornamenate:
- «Bosanska šara[1]» je nastala spajanjem pojedinih elemenata seoske drvorezbarije i rezbarenih motiva orijentalne kuće (sa musandere, sobnih vrata, šiša i dolafa). Karakteristiku bosanske šare sačinjava mreža romboida, kvadrata ili šestougaonika, odnosno talisuma[2] kako je konjički majstori nazivaju. (Mulić, 1985., 6)
- Arapska šara je preuzeta sa objekata islamske arhitekture. Bogati ukrasi arabeski komponovani su od isprepletenih geometrijskih i stiliziranih biljnih crteža. Teža je za obradu od bosanske šare. (Mulić, 1985., 7)
- Duboka šara je najteža za obradu i ovdje individualnost obrađivača dolazi do izražaja. Motivi duboke šare su uglavnom biljnog porijekla, najčešće vinova loza sa plodovima, hrastov list sa žirom i ostale voćke zavisno od namjene rezbarenog predmeta. (Mulić, 1985., 7-8)
Kod sve tri vrste šare pojavljuje se rešma kao dodatni ukras za porubljivanje rezbarene ploče, okvira i završnih dijelova na različitim proizvodima. To je najjednostavnija tehnika izrade i izvodi se u nizu. Izvodi se kao jednoredna, dvoredna i višeredna rešma. Najčešće se primjenjuje kod bosanske šare, dok se kod duboke šare koristi za porubljivanje ornamenata ili samo na okviru. Kod arapske šare se rijetko primjenjuje i to najčešće na okvirima i završnim dijelovima rezbarenog predmeta. (Mulić, 1985., 7-8)
[1] Uobičajen termin kod konjičkih drvorezbara. Odnosi se na ornament sastavljen iz mreže romboida, kvadrata ili šestougaonika.
[2] Turski mađijska tajna